Προληπτικές εξετάσεις ανά ηλικία: Τι να ελέγχεις, πότε και γιατί

Έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου να σκέφτεται “Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω μετά τα 30; Ή στα 40; Ή μετά τα 50;” Αν ναι, δεν είσαι μόνος. Οι προληπτικές εξετάσεις είναι από τα πιο έξυπνα (και φροντιστικά) πράγματα που μπορείς να κάνεις για την υγεία σου. Και η οργάνωσή τους, τελικά, είναι πολύ πιο εύκολη απ’ όσο φαντάζεσαι.

Σε αυτόν τον οδηγό θα βρεις ποιες προληπτικές εξετάσεις ανά ηλικία προτείνονται, πώς να τις εντάξεις χωρίς άγχος στην καθημερινότητά σου και μικρά tips που κάνουν την πρόληψη υπόθεση… οικογενειακή.

📍Πριν ξεκινήσουμε, θα θέλαμε να σε ενημερώσουμε πως το παρόν άρθρο παρέχει γενικές πληροφορίες και δεν υποκαθιστά τη συμβουλή ενός ιατρού. Για προτάσεις που ανταποκρίνονται καλύτερα στις δικές σου ανάγκες, συμβουλεύσου τον προσωπικό γιατρό σου.

Ποιες προληπτικές εξετάσεις ανά ηλικία πρέπει να κάνουμε;

Η πρόληψη δεν έχει ηλικία αλλά οι ανάγκες μας αλλάζουν όσο μεγαλώνουμε. Έτσι και τα τσεκ απ ανά ηλικία μπορούν να διαφέρουν μεταξύ τους.

Για να φροντίζεις σωστά τον εαυτό σου (και τους δικούς σου), χρειάζεται να γνωρίζεις ποιες προληπτικές ιατρικές εξετάσεις είναι σημαντικές σε κάθε στάδιο της ζωής.

Βρέφη και παιδιά

Ενδεικτικά:

• Νεογνικός έλεγχος: Τεστ Guthrie (μεταβολικά), ακοολογικός έλεγχος.
• Παιδίατρος: Τακτική παρακολούθηση ανάπτυξης, ΔΜΣ και ψυχοκινητικής εξέλιξης.
• Εμβολιασμοί: Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα και βάσει ηλικίας.
• Όραση & ακοή: Προληπτικός έλεγχος στην προσχολική ηλικία.
• Οδοντίατρος: Από τα 2–3 έτη, κάθε 6–12 μήνες.

Έφηβοι (13–19)

Μια κρίσιμη περίοδος για τη σωματική και ψυχική υγεία:

• HPV εμβόλιο: Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα από τα 11, για κορίτσια & αγόρια.
• Τετάνου–διφθερίτιδας: Αναμνηστική δόση στα 11–12.
• Ετήσιο check-up: Γενική αίματος, σάκχαρο, πίεση, βάρος.
• Έλεγχος ψυχικής υγείας: Άγχος, κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές.
• Σεξουαλική υγεία: Συμβουλευτική για ΣΜΝ, αντισύλληψη.

Οι νέοι χρειάζεται να μαθαίνουν πώς να κάνουν υπεύθυνες επιλογές και να υιοθετούν υγιεινές συνήθειες, ώστε να δημιουργήσουν μια ισορροπημένη ζωή.

20–39 ετών

Η περίοδος που θεμελιώνεις μια σταθερή σχέση με την πρόληψη:

• Check-up κάθε 1–3 χρόνια: Γενικές αιματολογικές εξετάσεις, χοληστερίνη, σάκχαρο, ηπατικά/νεφρικά ένζυμα.
• Πίεση & βάρος: Ετήσιος έλεγχος.
• Pap test: Από τα 21, κάθε 3 χρόνια (ή HPV DNA test από τα 30).
• Μαστοί/Όρχεις: Μηνιαία αυτοεξέταση.
• Δερματολογικός έλεγχος: Αν υπάρχουν πολλοί σπίλοι ή έντονη έκθεση στον ήλιο.

40–64 ετών

Αυξάνεται η ανάγκη για τακτικούς ελέγχους και εξειδικευμένες εξετάσεις:

• Check-up κάθε χρόνο: Πίεση, σακχαρώδης, λιπίδια, ΤSH, γενική αίματος, ηπατικά/νεφρικά.
• Καρδιογράφημα / triplex καρδιάς: Αν υπάρχουν συμπτώματα ή παράγοντες κινδύνου.
• Κολονοσκόπηση: Από τα 50 (ή τεστ κοπράνων ετησίως).
• Μαστογραφία: Κάθε 1–2 χρόνια από τα 40.
• Έλεγχος προστάτη (PSA): Από τα 50 (ή νωρίτερα αν υπάρχει ιστορικό).
• Οστική πυκνότητα: Σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση ή με παράγοντες κινδύνου.

Εθνικά προγράμματα, όπως το «Προλαμβάνω» και η «Φώφη Γεννηματά», παρέχουν παραπεμπτικά μέσω της πλατφόρμας gov.gr.

65+ ετών

Η πρόληψη συνεχίζεται με στόχο τη διατήρηση ποιότητας ζωής:

• Ετήσιο check-up: Όπως παραπάνω + έλεγχος για άνοια και κατάθλιψη.
• Όραση & ακοή: Κάθε 1–2 χρόνια.
• Οστική πυκνότητα: Σε γυναίκες ≥65, σε άνδρες με παράγοντες κινδύνου.
• Καρκίνο: Συνέχιση μαστογραφίας & κολονοσκόπησης εφόσον υπάρχει καλή γενική κατάσταση.

Εμβόλια σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα:

• Γρίπης (κάθε χρόνο)
• Πνευμονιόκοκκος (PCV20 ή PPSV23)
• Έρπητας ζωστήρας (Shingrix, 2 δόσεις)
• Τετάνου/διφθερίτιδας (ανά 10ετία)

Μην υποτιμάς τον κίνδυνο ενός πεσίματος μέσα στο σπίτι. Η αξιολόγηση της ισορροπίας σου από φυσικοθεραπευτή, η τακτική άσκηση και μικρές αλλαγές στο σπίτι, όπως μπάρες στήριξης στο μπάνιο ή φωτισμός στους διαδρόμους, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις πιθανότητες ατυχημάτων και να κάνουν την καθημερινότητα πιο ασφαλή.

Οι προληπτικές εξετάσεις ανά ηλικία είναι πολύ σημαντικές και δεν πρέπει να τις ξεχνάμε. Οπότε μην τις αφήνεις για αργότερα, οργάνωσέ τες άμεσα!

📍Διάβασε επίσης: Επίσκεψη σε γιατρό: Πώς να την κάνεις πιο αποτελεσματική

Πώς να οργανώσεις τις προληπτικές ιατρικές εξετάσεις

Το να τηρείς όλους αυτούς τους προληπτικούς ελέγχους μπορεί να φαίνεται αγχωτικό, αλλά υπάρχουν τρόποι να το κάνεις πιο εύκολο:

Προσωπικό πλάνο πρόληψης

Όπως συστήνει και η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, είναι καλή ιδέα να φτιάξεις μαζί με τον γιατρό σου ένα προσωπικό πλάνο πρόληψης, με ένα συνδυαστικό πρόγραμμα εμβολίων και εξετάσεων που να ταιριάζει στο ιστορικό σου.

Ζήτησε από τον γιατρό σου στο επόμενο πλήρες check-up να σου πει ποιες εξετάσεις χρειάζεται να κάνεις τον επόμενο χρόνο και σημείωσέ τις κάπου για να μην τις ξεχάσεις.

Ημερολόγιο/ υπενθυμίσεις

Χρησιμοποίησε ένα ημερολόγιο (έντυπο ή ηλεκτρονικό). Σημείωσε τις προληπτικές εξετάσεις με μελλοντική ημερομηνία και βάλε ειδοποίηση.

Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (myHealth)

Η εφαρμογή myHealth λειτουργεί ως ο εθνικός ηλεκτρονικός φάκελος υγείας σου. Μέσω αυτής, μπορείς να δεις τις συνταγές φαρμάκων και τα παραπεμπτικά εξετάσεών σου, καθώς και βεβαιώσεις αποτελεσμάτων από κλινικές.

Ήδη, όλα τα διαγνωστικά κέντρα υποχρεούνται να ανεβάζουν τα αποτελέσματα εξετάσεων στον φάκελο. Έτσι ο γιατρός σου θα μπορεί να δει συγκεντρωμένα το ιστορικό σου.

Οικογενειακός προγραμματισμός

Αν σου φαίνεται δύσκολο, συνδύασε τις εξετάσεις υγείας οικογενειακά. Π.χ. κανόνισε την ίδια μέρα το check-up του παιδιού σου με το ετήσιο δικό σου για να μην το ξεχνάς.

Τι άλλο να θυμάσαι;

1. Οι περισσότερες σοβαρές ασθένειες δεν έχουν συμπτώματα στην αρχή.
2. Με λίγες εξετάσεις υγείας κάθε χρόνο, κερδίζεις πολύ περισσότερα από χρόνο και χρήμα. Κερδίζεις σιγουριά.
3. Η πρόληψη είναι τρόπος ζωής, οπότε ξεκίνα σήμερα!

Θες να κάνεις το check-up σου εύκολα και χωρίς να το σκέφτεσαι δύο φορές; Η ιδιωτική ασφάλιση μπορεί να γίνει ο καλύτερος σύμμαχός σου στην πρόληψη. Συμπληρώνει το δημόσιο σύστημα, σου δίνει πρόσβαση σε διαγνωστικά κέντρα, καλύπτει εξετάσεις για σένα και την οικογένειά σου και σε βοηθά να έχεις τον έλεγχο της υγείας σου με ηρεμία.

📍 Μπες στο insurancemarket, βρες τον ασφαλιστή σου και ζήτησε προσφορά για ασφάλεια υγείας που περιλαμβάνει τα check-up σου!

Βιβλιογραφία:

Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ). Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών παιδιών, εφήβων και ενηλίκων.

Υπουργείο Υγείας. Εθνικά προγράμματα πρόληψης «Φώφη Γεννηματά», «Σπύρος Δοξιάδης», «Προλαμβάνω».

U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF). Συστάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου (π.χ. διαβήτης, οστεοπόρωση).

Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Οδηγίες προληπτικής φροντίδας ενηλίκων και πρόγραμμα εμβολιασμών.

Εθνικό Σύστημα Υγείας Ην. Βασιλείου (NHS). Προληπτικός έλεγχος μέσης ηλικίας (NHS Health Check) και προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου (π.χ. μαστογραφία, κολονοσκόπηση, ανεύρυσμα αορτής).

Ιατρικές Εταιρείες & Οδηγοί Υγείας. Π.χ. Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (για καρδιαγγειακή πρόληψη), Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία (σακχαρώδης διαβήτης), διεθνείς οργανισμοί όπως American Cancer Societyκαι WHO.