Το μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού (target model) έχει ξεκινήσει να εφαρμόζεται εδώ και περίπου 10 χρόνια σε διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόσφατα (και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο του 2020) ήρθε και στην Ελλάδα. Αρχικά, προκάλεσε μεγάλη αναταραχή σε όλο τον κλάδο, ανεβάζοντας την τιμή στη χονδρεμπορική αγορά ρεύματος.
Έπειτα, η επίδρασή του έφτασε ως και τα νοικοκυριά, τα οποία παρατήρησαν αυξήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος. Όμως, τι είναι το target model, τι στόχο έχει και πώς πρόκειται να επηρεάσει τις ζωές μας στη συνέχεια;
Εμείς μιλήσαμε με ειδικούς του κλάδου και συγκεντρώσαμε σημαντικές πληροφορίες που αξίζει να ξέρεις.
Τι είναι το target model;
Το ευρωπαϊκό μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας (ή target model), έχει ήδη τεθεί σε ισχύ στην πλειοψηφία των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Ελλάδα, το target model μπήκε στις ζωές μας τον Νοέμβριο του 2020.
Πάμε να δούμε πώς λειτουργεί. Το target model περιλαμβάνει 3 αγορές:
- Αγορά Επόμενης Ημέρας ή Προημερήσια Αγορά (DAM)
- Ενδοημερήσια Αγορά (Intra-Day Market)
- Αγορά Εξισορρόπησης (Balancing Market), που τη λειτουργεί ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ)
Δες τη σημασία κάθε αγοράς στο τέλος του άρθρου.
Οι παραγωγοί θερμικών μονάδων (*δες τη σημασία στο τέλος) καλούνται να δώσουν προσφορές για την αγορά της επόμενης μέρας (DAM), αλλά και προσφορές για την αγορά εξισορρόπησης, ώστε να καλύπτονται αποκλίσεις που προκύπτουν κυρίως από την απώλεια ισχύος από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας κατά τις απογευματινές και νυχτερινές ώρες.
Ο ΑΔΜΗΕ (ο οποίος λειτουργεί την αγορά εξισορρόπησης), ανάλογα με τη ζήτηση για ενέργεια, καλεί τις ευέλικτες θερμικές μονάδες να μεταβάλλουν την ισχύ τους. Στη συνέχεια, τις αποζημιώνει (σε τιμές που έχουν θεσπιστεί ευρωπαϊκά) με έως και 4.000 ευρώ/MWh για οριακό μεταβλητό κόστος μονάδων φυσικού αερίου που κυμαίνεται μεταξύ 50-100 ευρώ/MWh.
Οικονομική θέρμανση με ρεύμα: Δες πώς να βγεις κερδισμένος!
Τι στόχο έχει το συγκεκριμένο μοντέλο για την ελληνική αγορά;
Βασικός του target model είναι να δημιουργήσει μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και να μειώσει το κόστος ενέργειας για τους τελικούς καταναλωτές (δηλαδή όλους εμάς).
Και πώς θα γίνει αυτό; Μεταξύ άλλων, με μεγαλύτερη προώθηση του ανταγωνισμού, που θα ρίξει τις τιμές, αλλά και σύγκλιση των τιμών στην ελληνική αγορά, με αυτές των γειτονικών χωρών.
Τι πρόβλημα προέκυψε με το target model στην Ελλάδα;
Το target model δεν έχει σαν στόχο να εξαντλήσει οικονομικά τις επιχειρήσεις & τα νοικοκυριά αλλά αντιθέτως να προωθήσει τον ανταγωνισμό. Γιατί λοιπόν οι τιμές αυξήθηκαν;
H ΡΑΑΕΥ έχει κληθεί να διερευνήσει αν οι παραγωγοί θερμικών μονάδων έδιναν πολύ υψηλές τιμές σε κάποιες μονάδες στην DAM (για να εμποδίσουν το Χρηματιστήριο Ενέργειας να τις εντάξει στο σύστημα) με στόχο να δώσουν στη συνέχεια πολύ υψηλή προσφορά για την αύξηση ισχύος στην αγορά εξισορρόπησης.
Λόγω του ελλείμματος προσφοράς, ο ΑΔΜΗΕ θα έπρεπε να τις αποζημιώσει για τις υπηρεσίες τους. Κάπως έτσι, το κόστος ενέργειας (στην αγορά εξισορρόπησης) μέσα σε 4 εβδομάδες του Νοεμβρίου έφτασε από 8,37 ευρώ/MWh στα 20,06 ευρώ/MWh. Η ΡΑΑΕΥ λοιπόν εξετάζει το κατά πόσο μπορεί η αύξηση των τιμών να ήταν τεχνητή!
Τα θετικά νέα είναι πως η κατάσταση μοιάζει να εξομαλύνεται καθώς μέσα στον Ιανουάριο του 2021 η τιμή έχει πέσει κάτω από 6 ευρώ/MWh και στόχος είναι μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2021 να βρεθούμε σε κανονικά επίπεδα τιμών.
💡 Αξίζει να γνωρίζεις, ότι μετά την πλήρη λειτουργία των αγορών του Target Model, το επόμενο βήμα είναι η σύζευξη (coupling) της ελληνικής αγοράς με τις αγορές της Ιταλίας και της Βουλγαρίας. Ας δούμε μερικές παραπάνω πληροφορίες στη συνέχεια.
Πώς βγαίνει ο λογαριασμός της ΔΕΗ & πώς θα πληρώσεις λιγότερα;
Ποιο είναι το σχέδιο για τη σύζευξη με τις αγορές γειτονικών χωρών;
Μέσα στο 2021 περιμένουμε πως θα γίνει η σύζευξη της ελληνικής αγοράς με την αγορά της Ιταλίας και της Βουλγαρίας. Με τον όρο “σύζευξη των αγορών”, εννοούμε βασικά τις Αγορές Επόμενης Μέρας.
Πέρα από αυτό, μέσα στο 2021 περιμένουμε και τη σύζευξη της ελληνικής Ενδοημερήσιας Αγοράς με την πανευρωπαϊκή ενδοημερήσια αγορά συνεχούς διαπραγμάτευσης.
💡 Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι προχωράμε πλέον στην ενοποίηση των ευρωπαϊκών αγορών, με όμοιες τιμές, κοινά βιβλία εντολών και κοινές διαδικασίες.
Ποιες άλλες χώρες της ΕΕ βρίσκονται στο target model & με τι αποτελέσματα;
Το target model μετρά περίπου 10 χρόνια παρουσίας στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενδεικτικά, έχει εφαρμοστεί στις: Αυστρία, Βέλγιο, Κροατία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία,Ιρλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σουηδία, Ισπανία, Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία και Ρουμανία.
Το αποτέλεσμα; Οι χώρες αυτές είδαν μείωση στις τιμές χονδρεμπορικής για ενέργεια και αυτό είχε θετικό αντίκτυπο και στα τιμολόγια των τελικών καταναλωτών.
Άλλα θετικά αποτελέσματα που φαίνεται να έχει επιφέρει το target model είναι:
- Μεγαλύτερης έντασης ανταγωνισμός σε υπερεθνικό επίπεδο
- Σύγκλιση τιμών μεταξύ χωρών
- Βελτιωμένη ασφάλεια εφοδιασμού
- Μεγαλύτερη υποστήριξη για την ενσωμάτωση των ΑΠΕ
Πώς θα επηρεάσει τον κλάδο ενέργειας από ΑΠΕ το target model;
Ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη που φαίνεται ότι κερδίζουν οι χώρες που υιοθετούν το target model είναι και η αυξημένη δυνατότητα για συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ).
Αυτό βέβαια είναι κάτι που επιτυγχάνεται σταδιακά, όσο περισσότερο εξομαλύνεται η κατάσταση της ενεργειακής αγοράς της χώρας. Μελλοντικά αναμένουμε όλο και μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνουμε να προέρχεται από ΑΠΕ, με σεβασμό προς το περιβάλλον.
📌 Τι είναι η αγορά επόμενης ημέρας;
Η αγορά επόμενης μέρας (DAM) λειτουργεί από το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΕΧΕ) και είναι η βασική χονδρεμπορική αγορά. Δηλαδή, εκεί γίνονται οι συναλλαγές (αγορά – πώληση) των ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας που θα παραχθούν και θα διανεμηθούν την επόμενη μέρα.
📌 Τι είναι η Ενδοημερήσια Αγορά;
Εδώ γίνονται συμπληρωματικές συναλλαγές μέσα στην ίδια μέρα παράδοσης (επίσης διορθώνονται οι θέσεις της αγοράς επόμενης ημέρας). Οι συμμετέχοντες καλούνται να ελαχιστοποιήσουν την απόκλιση της καθαρής θέσης τους που προκύπτει από τις συναλλαγές σε όλες τις αγορές, από τις ποσότητες ενέργειας που έχουν αγοράσει / πουλήσει σε πραγματικό χρόνο.
📌 Τι είναι η Αγορά Εξισορρόπησης;
Ονομάζεται αγορά εξισορρόπησης, γιατί σκοπός της είναι να εξισορροπήσει τη ζήτηση με την προσφορά που υπάρχει διαθέσιμη. Δηλαδή, κλείνει το χάσμα ανάμεσα στις προβλέψεις και τα αποτελέσματα από τις άλλες δύο αγορές.
📌 Ποιοι είναι οι παραγωγοί θερμικών μονάδων;
Οι παραγωγοί θερμικών μονάδων είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή ενέργειας, η οποία έπειτα διατίθεται για χρήση από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Ένας παραγωγός θερμικών μονάδων μπορεί ταυτόχρονα να είναι και πάροχος ενέργειας (για παράδειγμα, η Elpedison έχει μονάδα παραγωγής και ταυτόχρονα είναι πάροχος ρεύματος). Όμως, δεν είναι απαραίτητο πως μια εταιρεία θα κάνει και τα δύο.
Είναι ακόμα νωρίς για να πούμε πώς ακριβώς θα επηρεάσει τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά το target model στην Ελλάδα. Όμως, κρίνοντας από τα οφέλη της εφαρμογής του στο εξωτερικό, ελπίζουμε ότι και στη χώρα μας θα φέρει χαμηλότερα κόστη για ενέργεια και θα ανοίξει το δρόμο για πιο αποδοτική χρήση των ΑΠΕ.
Θέλεις να πάρεις προσφορές για οικονομικό ρεύμα; Μπες στην πλατφόρμα μας, σύγκρινε παρόχους ενέργειας εντελώς δωρεάν και κλείσε συμβόλαιο με τον πάροχο που σε συμφέρει περισσότερο. Όλη η διαδικασία γίνεται 100% online, χωρίς καν να σηκωθείς από τον καναπέ σου!